NHÀ THƠ ĐỒNG ĐỨC BỐN

Đồng Đức Bốn sinh ra ở ngoại ô Hải Phòng. Năm 1966, ông gia nhập lực lượng Thanh niên xung phong. Sau đó, ông làm thợ cơ khí tại Xí nghiệp dựng Bạch Đằng, Cơ khí 20-7 rồi Công ty Xuất nhập khẩu gia cầm Hải phòng. Ông được làm đại diện cho công ty này tại Hà Nội và bắt đầu sáng tác thơ vào cuối những năm 1980.

Ông là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Đồng Đức Bốn mất ngày 14 tháng 2 năm 2006 tại nhà riêng ở thôn Song Mai, xã An Hồng, huyện An Hải, Thành phố Hải Phòng khi ông 58 tuổi bởi bệnh ung thư phổi.
Tác phẩm:
  -Con ngựa trắng và rừng quả đắng. NXB Văn học, 1992
  -Chăn trâu đốt lửa. NXB Lao động, 1993
  -Trở về với mẹ ta thôi. NXB Hội nhà văn, 2000
  -Cuối cùng vẫn còn dòng sông. NXB Hội nhà văn, 2000
  -Chuông chùa kêu trong mưa 2002
  -Chim mỏ vàng và hoa cỏ độc. NXB Hội nhà văn 2006 (tập thơ cuối cùng, dày 1.108 trang)

Đồng Đức Bốn có nhiều đóng góp quan trọng trong thể loại thơ lục bát. Thơ lục bát của ông với cách ngắt nhịp, dùng từ và rất giàu hình ảnh với tứ thơ sâu sắc đã chinh phục được bạn đọc. Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp nhận xét về thơ của ông, là trong khoảng 80 bài thơ, có khoảng 15 bài thơ cực hay, tài tử vô địch, nhưng có nhiều bài cũng chẳng ra gì!

Chùm thơ lục bát của Đồng Đức Bốn

Chăn Trâu Đốt Lửa
Chăn trâu đốt lửa trên đồng
Rạ rơm thì ít gió đông thì nhiều.
Mải mê đuổi một con diều
Củ khoai nướng để cả chiều thành tro.




Chợ Buồn
Chợ buồn đem bán những vui
Đã mua được cái ngậm ngùi chưa em.
Chợ buồn bán nhớ cho quên
Bán mưa cho nắng, bán đêm cho ngày.
Chợ buồn bán tỉnh cho say
Bán thương suốt một đời này cho yêu.
Tôi giờ xa cách bao nhiêu
Đem thơ đổi lấy những chiều tương tư.

Đêm Sông Cầu
I
Sao rơi cháy cả đôi bờ
Mà anh thì cứ bơ vơ giữa trời
Sông sâu nước cả em ơi
Từ trong câu hát ai người biết cho
Rút trăng buộc lại con đò
Thu lời em hát chỉ cho riêng mình
 II
Chưa về đò đã nhẹ sang
Anh nghe tiếng sóng biết bàn tay em
Bồi hồi những giọt mưa đêm
Sáng như nến thắp ở bên mái chèo
Một hôm bến bỗng vắng teo
Anh xa đò cũng xa theo mất rồi 
III
Anh xa để lạnh đôi bờ
Đò em cứ chảy lơ thơ giữa dòng
Đừng buông giọt mắt xuống sông
Anh về dẫu chỉ đò không cũng chìm.

Mẹ Ơi 
Bây giờ con chẳng có gì
Cúi đầu lạy mẹ con đi về trời 
Chỉ xin mẹ một tiếng cười
Và câu hát thuở mẹ ngồi ru con 
Chỉ mong trái đất vẫn tròn
Biết đâu mẹ lại gặp con có ngày 
Cõi người nhiều nỗi đắng cay
Cho nên Phật vẫn ngàn tay kêu cầu 
Cõi người còn lắm bể dâu
Con lấy lục bát bắc cầu đi qua 
Tin rằng sông lắm phù sa
Cho nên đời vẫn nở hoa bốn mùa 
Bây giờ trời đổ cơn mưa
Xa xa đã tiếng chuông chùa gọi con. 

Nhà Quê 

I-

Nhà quê có cái giếng đình

Trúc xinh cứ đứng một mình lẳng lơ

Nhà quê có mấy trai tơ

Quần bò mũ cối giả vờ sang chơi 

II

Nhà quê chân lấm tay bùn

Mẹ đi cấy lúa rét run thân già

Chợ làng mở dưới gốc đa

Nhà quê đem mấy con gà bán chơi

 III

Bây giờ không thấy Thị Mầu

Nhưng con mắt ấy còn lâu mới già

Mỗi lần cây cải nở hoa

Thì tôi lại nhớ người ta chưa về

Mỗi lần cỏ dại trên đê

Chim ngói đi thả bùa mê khắp đồng

Bây giờ em đi lấy chồng

Tôi giờ về lại bến không tìm mình

 IV

Bao nhiêu là thứ bùa mê

Cũng không bằng được nhà quê của mình

Câu thơ nấp ở sân đình

Nhuộm trăng trăng sáng, nhuộm tình tình đau

Nhuộm buồn những hạt mưa mau

Thành sao nở trắng vườn cau trước nhà

Nhuộm hương của các loài hoa

Thành mơn mởn tóc đuôi gà cho em 

Sông Thương Ngày Không Em

Không em ra ngõ kéo diều

Nào ngờ đuợc mảnh trăng chiều trên tay,

Luồn kim vào nhớ để may

Chỉ yêu cứ đứt trên tay mình cầm.

Sông Thương như gỗ hóa trầm

Mùi hương để vết tím bầm trên da.

Sông thương từ buổi em xa

Tay anh quờ xuống hóa ra bị chàm.

Em đi như chim về ngàn

Để rơi một cánh hoa tan nát chiều.

Tôi đi tìm một tình yêu

Trên dòng sống chứa rất nhiều ban mai.

Tôi đi trên dòng song gai

Lốt chân chim đậu trên vai thành hồ.

Không em từ bấy đến giờ

Bàn tay vẫn héo như cờ chịu tang.

Trở Về Với Mẹ Ta Thôi

1.

Cả đời ra bể vào ngòi

Mẹ như cây lá giữa trời gió rung

Cả đời buộc bụng thắt lưng

Mẹ như tằm nhả bỗng dưng tơ vàng

Đường đời còn rộng thênh thang

Mà tóc mẹ đã bạc sang trắng trời

Mẹ đau vẫn giữ tiếng cười

Mẹ vui vẫn để một đời nhớ thương

Bát cơm và nắng chan sương

Đói no con mẹ xẻ nhường cho nhau

Mẹ ra bới gió chân cầu

Tìm câu hát đã từ lâu dập vùi.

 2.

Chẳng ai biết đến mẹ tôi

Bạc phơ mái tóc bên trời hoa mơ

Còng lưng gánh chịu gió mưa

Nát chân tìm cái chửa chưa có gì

Cầm lòng bán cái vàng đi

Để mua những cái nhiều khi không vàng.

 3.

Mẹ mua lông vịt chè chai

Trời trưa mưa nắng đôi vai lại gầy

Xóm quê còn lắm bùn lầy

Phố phường còn ít bóng cây che đường

Lời rào chim giữa gió sương

Con nghe cách mấy thôi đường còn đau.

 4.

Giữa khi cát bụi đầy trời

Sao mẹ lại bỏ kiếp người lầm than

Con vừa vượt núi băng ngàn

Về nhà chỉ kịp đội tang ra đồng

Trời hôm ấy chửa hết giông

Đất hôm ấy chẳng còn bông lúa vàng

Đưa mẹ lần cuối qua làng

Ba hồn bảy vía con mang vào mồ

Mẹ nằm như lúc còn thơ

Mà con trước mẹ già nua thế này.

 5.

Trở về với mẹ ta thôi

Giữa bao la một khoảng trời đắng cay

Mẹ không còn nữa để gầy

Gió không còn nữa để say tóc buồn

Người không còn dại để khôn

Nhớ thương rồi cũng vùi chôn đất mềm

Tôi còn nhớ hay đã quên

Áo nâu mẹ vẫn bạc bên nắng chờ

Nhuộm tôi hồng những câu thơ

Tháng năm tạc giữa vết nhơ của trời

Trở về với mẹ ta thôi

Lỡ mai chết lại mồ côi dưới mồ.

Bây giờ

IBây giờ không thấy Thị Mầu
Nhưng con mắt ấy còn lâu mới già.
Mỗi lần cây cải nở hoa
Thì tôi lại nhớ người ta chưa về.
Mỗi lần cỏ dại trên đê
Chim ngói đi thả bùa mê khắp đồng.
Bây giờ em đi lấy chồng
Tôi giờ về lại bên sông tìm mình.
II
Bao nhiêu là thứ bùa mê
Cũng không bằng được nhà quê của mình.
Câu thơ nấp ở sân đình
Nhuộm trăng trăng sang, nhuộm tình tình đau.
Nhuộm buồn những hạt mưa mau
Thành sao nở trắng vuờn cau trước nhà.
Nhuộm hương của các loài hoa
Thành mơn mởn tóc đuôi gà cho em.
Câu ca mẹ hát như đùa
Chẳng mong thì bão cũng đi
Chẳng chờ thì nắng đương thì vẫn sang.
Đất nâu tưởng đã cũ càng
Tiếng chim trong bụi tre làng cứ non.
Có đi trên quãng đường mòn
Mới tin rùa tháp vẫn còn linh thiêng.
Mỗi người có một cõi riêng
Cũng như tiếng trống tiếng chiêng hội mùa.
Câu ca mẹ hát như đùa
Mà làn nước mặn đồng chua đổi đời.

Cầu gẫy mới phải đi đò
Thế nên gặp gió thổi cho rét lòng.
Con đò nửa mặt trăng cong
Chênh vênh trên một dòng sông lở bồi.
Mái chèo cứ nhẹ thế thôi
Không là đứt ruột gan tôi bây giờ.
Mái chèo trên sóng làm thơ
Đỡ cho cánh vạc bơ vơ xuống dòng.
Chốc nữa thế nào cũng giông
Sang đò tôi đến giữa đồng là mưa.

Cầu gẫy mới phải đi đò